Verdeel en heers

Het modelleren van fysische verschijnselen door middel van differentiaalvergelijkingen heeft een rijke geschiedenis die zeker drie eeuwen omspant. Aan dit klassieke en levendige vakgebied zijn in de vorige eeuw vele nieuwe aspecten toegevoegd. Uit de behoefte om deze fysische processen zichzelf te laten besturen is de systeemtheorie voortgekomen. Hierbij kan men denken aan electrische circuits, robots, de automatische piloot in een vliegtuig of de thermostaat van een verwarming. De ontwikkeling van een vakgebied zoals bijvoorbeeld de ruimtevaart is zonder de systeemtheorie ondenkbaar. Arjan van der Schaft, samen met H. Nijmeijer auteur van het op dit gebied veel gebruikte boek ‘Nonlinear Dynamical Control Systems’ en hoogleraar deterministische systeem- en besturingstheorie aan de Faculteit der Toegepaste Wiskunde van de Universiteit Twente, geeft in zijn inaugurele rede een overzicht van dit vakgebie

Gerrit Mannoury (1867–1956) : een relativistisch denker

Dit proefschrift gaat over het leven en het werk van Gerrit Mannoury (1867–1956), een Nederlands wiskundige, filosoof en communist. Het hoofddoel van dit onderzoek is het geven van een overzicht van Mannoury's relativistisch denken. Om dit doel te bereiken zijn enkele van zijn belangrijkste wetenschappelijke en politieke teksten beschreven en geanalyseerd tegen de achtergrond van zijn leven. Mannoury begon zijn carrière als onderwijzer en was ook werkzaam als leraar, als gouverneur, als schoolleider en als accountant. Daarnaast doceerde hij aan de Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam als privaatdocent in de logische grondslagen der wiskunde. Later werd hij hoogleraar in de meetkunde, de mechanica en de wijsbegeerte der wiskunde aan diezelfde universiteit. Na zijn emeritaat verleende de universiteit hem het eredoctoraat in de wis- en natuurkunde. Mannoury’s interesses lagen, behalve op het terrein van de zuivere wiskunde, voornamelijk op het gebied van de filosofie van de wiskunde, van de geschiedenis van de wiskunde en van de didactiek van de wiskunde, en tevens op het gebied van de filosofie, van de significa, van de massapsychologie en van de politiek. Al deze gebieden bekeek hij vanuit een relativistisch standpunt en in die zin kan gesteld worden dat het relativisme – het idee dat alles betrekkelijk en niets absoluut is – het enige onderwerp van zijn werkzaamheid gedurende het grootste deel van zijn leven is geweest. Deze studie, waarin tekstanalyse en historisch onderzoek elkaar voortdurend afwisselen, is niet alleen gebaseerd op Mannoury’s publicaties, maar ook op een grote hoeveelheid archiefmateriaal zoals manuscripten, typoscripten, persoonlijke aantekeningen, krantenknipsels, dagboeken, ansichtkaarten en brieven. Het boek is chronologisch opgebouwd en volgt Mannoury’s leven en werk van geboorte tot dood

Wetenschapsgeschiedenis op lange termijn: flexibiliteit en fragiliteit van disciplines

  Long-term history of science: on the flexibility and fragility of scientific disciplinesMost scientific disciplines, such as chemistry, biology and physics, are now about two centuries old. Using physics as a case study the present paper aims to account for this longevity. What kept the physics discipline together from the early nineteenth century onwards? Literature on the rise of physics suggests that the discipline was formed around energy, the ether, or other theoretical notions. Yet the twentieth-century revolutions in physics showed that the discipline could prosper without some of its most 'fundamental' concepts. Some scholars conclude that internal factors are therefore irrelevant and disciplinary identity and continuity are purely institutional. Drawing on the work of Thomas Kuhn, Peter Galison and Andrew Warwick, this paper defends a different point of view. Although there is no intellectual core of disciplines, the prolonged existence of disciplines cannot be explained without some degree of internal continuity. If there is a revolution of a theoretical level, there may still be continuity on the level of experimental practices (and vice versa). It is this flexibility that accounts for the fact that disciplines may adapt to different circumstances. In addition, an educational tradition is required to transmit knowledge from one generation to the next

'Misschien is dit de betekenis van deze Schriftpassage: bijbel en rationaliteit bij de copernicaan Georg Joachim Rheticus (1541-1543)

In the early 1540ies G.J. Rheticus wrote an anonymous treatise entitled both Epistola de Terrae Motu and Dissertatio de Hypoth[esibus] Astron[omiae] Copernicanae. In this letter he discusses why proclaiming the motion of the earth does not need to be considered as an impious act incompatible with the words of Holy Scripture. Based on an analysis of authorities mentioned by the author in this letter, I conclude that Rheticus’ strategy on the one hand consists in playing down the importance of the traditional Aristotelian-Ptolemaic notions on the universe in the field of astronomy and by emphasizing the indirect character of Biblical authority in these matters. On the other hand, he claims the absolute, immediate authority of mathematics in astronomy by which he consequently challenges the traditional medieval hierarchy of sciences. Rheticus considers the achievements of Copernicus to be part of divine providence